HIỂU BIẾT VỀ VÙNG BIỂN QUỐC TẾ: RANH GIỚI, QUYỀN TÀI PHÁN VÀ HẬU QUẢ PHÁP LÝ

Biển và đại dương được chia thành các vùng riêng biệt, mỗi vùng có khung và ý nghĩa pháp lý riêng. Vùng biển quốc tế, hay còn được gọi là biển cả, đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong luật pháp quốc tế, hàng hải và khai thác tài nguyên.

Xác định ranh giới và khung pháp lý xung quanh vùng biển quốc tế là điều cần thiết để đảm bảo tiến hành mang tính trật tự và thúc đẩy hợp tác toàn cầu.

Bài viết này được chia thành hai phần.

Phần đầu tiên sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về các vùng biển khác nhau, bao gồm vùng đặc quyền kinh tế (EEZ), vùng nội địa, vùng tiếp giáp, lãnh hải, thềm lục địa, sườn lục địa và vùng biển quốc tế; Phần thứ hai đề cập đến các vùng biển quốc tế, đặc biệt, tập trung vào định nghĩa, ranh giới, các hoạt động hợp pháp, thách thức về quyền tài phán, và các hành động pháp lý và tranh chấp.

Ảnh: Vùng biển - Marineinsight

Lãnh hải

Lãnh hải là khu vực tiếp giáp với vùng lãnh thổ đất liền của một quốc gia ven biển. Nó kéo dài tới 12 hải lý (22,2 km) tính từ đường cơ sở, là những đường nước thấp dọc theo bờ biển. Trong khu vực này, các quốc gia ven biển thực hiện chủ quyền đầy đủ, bao gồm quyền điều chỉnh và thực thi luật về hải quan, nhập cư và kiểm soát ô nhiễm. Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) xây dựng khuôn khổ pháp lý cho lãnh hải.

Vùng nước nội địa

Vùng nước nội địa bao gồm các vùng nước trên đất liền của đường cơ sở, chẳng hạn như vịnh, sông, hồ và kênh rạch thuộc toàn bộ hoặc một phần quyền tài phán của một quốc gia ven biển. Các quốc gia ven biển có chủ quyền hoàn toàn đối với các vùng biển này, bao gồm quyền thiết lập và thực thi luật pháp và quy định. Phạm vi của vùng nước nội địa được xác định bởi luật pháp quốc gia và thỏa thuận quốc tế.

Vùng tiếp giáp

Vùng tiếp giáp là vùng tiếp giáp với lãnh hải, kéo dài tới 24 hải lý (44,4 km) tính từ đường cơ sở. Trong khu vực này, các quốc gia ven biển có quyền kiểm soát hạn chế để ngăn chặn và trừng phạt các vi phạm quy định về hải quan, tài chính, nhập cư và vệ sinh của họ. Tuy nhiên, quyền tài phán của các quốc gia ven biển trong vùng tiếp giáp không bao gồm các vấn đề hàng hải hoặc hàng không. UNCLOS tạo ra cơ sở pháp lý cho vùng tiếp giáp.

Thềm lục địa

Thềm lục địa bao gồm đáy biển và đất bên dưới lòng đất các khu vực tàu ngầm vượt ngoài lãnh hải, lên đến 200 hải lý hoặc xa hơn, nơi tồn tại sự kéo dài tự nhiên trong phạm vi lãnh thổ đất liền của một quốc gia ven biển. Các quốc gia ven biển có quyền chủ quyền đối với việc thăm dò và khai thác tài nguyên thiên nhiên, cả sinh vật và không sinh vật, trong thềm lục địa. Giới hạn ngoài của thềm lục địa được xác định thông qua các đánh giá khoa học và kỹ thuật.

Dốc lục địa

Độ dốc lục địa là khu vực đáy biển ngoài thềm lục địa, nơi độ sâu đẩy mạnh về phía đáy đại dương sâu. Mặc dù sườn lục địa không được định nghĩa như một vùng biển tách biệt, nhưng nó mang ý nghĩa địa chất và sinh thái. Các quốc gia ven biển vẫn có thể có các quyền và trách nhiệm cụ thể liên quan đến nghiên cứu khoa học, bảo vệ môi trường và thăm dò tài nguyên trong lĩnh vực này.

Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ)

Vùng đặc quyền kinh tế là một khu vực tiếp giáp với lãnh hải của một quốc gia ven biển, kéo dài tới 200 hải lý (370,4 km) từ đường cơ sở. Trong EEZ, các quốc gia ven biển có quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với các nguồn tài nguyên thiên nhiên, cả sinh vật (như cá và các sinh vật biển khác) và phi sinh vật (như dầu, khí đốt và khoáng sản). Các quốc gia ven biển cũng có trách nhiệm bảo tồn và quản lý các nguồn tài nguyên này. UNCLOS xây dựng khuôn khổ pháp lý cho EEZ.

Biển cả

Biển cả, còn được gọi là vùng biển quốc tế, là khu vực của các đại dương trên thế giới nằm ngoài quyền tài phán của bất kỳ quốc gia cụ thể nào. Những vùng biển này mở cửa cho tất cả các quốc gia và được quản lý dựa trên nguyên tắc "tự do biển cả". Các quốc gia và cá nhân được hưởng các quyền tự do như hàng hải, câu cá, hàng không và đặt cáp ngầm. UNCLOS xây dựng khuôn khổ pháp lý cho các vùng biển quốc tế, bao gồm các quy định về cướp biển, ô nhiễm và bảo tồn tài nguyên biển.

Quy định và các khía cạnh khác liên quan đến biển cả

Vùng biển quốc tế bắt đầu từ đâu?

Vùng biển quốc tế, còn được gọi là biển cả, là các khu vực của các đại dương trên thế giới nằm ngoài quyền tài phán của bất kỳ quốc gia cụ thể nào. Nó tồn tại ngoài lãnh hải và vùng tiếp giáp của các quốc gia ven biển. Điểm khởi đầu của vùng biển quốc tế thường được công nhận là điểm kết thúc lãnh hải của một quốc gia, thường là 12 hải lý tính từ đường cơ sở của một quốc gia ven biển. Nguyên tắc này được ghi nhận trong Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) theo Điều 3.

Ảnh: Vùng nội thủy - Marineinsight.com

 

Vùng biển quốc tế ngoài khơi bao xa?

Khoảng cách thường được chấp nhận cho vùng biển quốc tế là 12 hải lý (khoảng 22,2 km) tính từ đường cơ sở ven biển của một quốc gia. Khoảng cách này dựa trên nguyên tắc luật về tập quán quốc tế về lãnh hải, trao cho các quốc gia ven biển một số quyền và quyền tài phán nhất định đối với một khu vực được xác định kéo dài từ đường bờ biển của quốc gia đó. Phép đo chính xác có thể khác nhau tùy thuộc vào luật pháp quốc gia và các thỏa thuận song phương.

Khoảng cách vùng biển quốc tế

Như đã đề cập trước đó, vùng biển quốc tế bắt đầu vượt quá giới hạn 12 hải lý tính từ đường cơ sở ven biển của một quốc gia. Các vùng biển này tiếp tục kéo dài cho đến ranh giới vùng đặc quyền kinh tế (EEZ), thường đến 200 hải lý tính từ đường cơ sở ven biển, hoặc cho đến giới hạn ngoài của thềm lục địa, tùy theo điều kiện nào xa hơn. Các ranh giới và giới hạn cụ thể của vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa được thiết lập dựa trên các điều khoản của UNCLOS và các hiệp định song phương hoặc đa phương có liên quan.

Liệu chúng ta có thể làm bất cứ điều gì trong vùng biển quốc tế?

Các vùng biển quốc tế phải tuân theo khái niệm "tự do biển cả", trao cho các quốc gia và cá nhân một số quyền tự do và nhất định. Theo Điều 87 (1) của Công ước 1982, các quyền tự do trên biển cả liệt kê rõ ràng như sau:

a) Tự do hàng hải;

b) Tự do hàng không;

c) Tự do đặt các dây cáp hoặc ống dẫn ngầm;

d) Tự do xây dựng các đảo nhân tạo hoặc các thiết bị khác được pháp luật quốc tế cho phép;

e) Tự do đánh bắt cá;

e) Tự do nghiên cứu khoa học.

Cần lưu ý rằng một con tàu không được thay đổi cờ của nó trong một chuyến đi hoặc một dịp đậu lại. (Điều 92 (1)). Mọi quốc gia phải thực sự thi hành quyền tài phán và kiểm soát của mình trong các lĩnh vực hành chính, kỹ thuật và xã hội đối với các tàu mang cờ của mình theo Điều 94 (1) của UNCLOS.

Điều gì xảy ra nếu bạn phạm luật trong vùng biển quốc tế?

Các tội được thực hiện trong vùng biển quốc tế đặt ra những thách thức về quyền tài phán độc đáo. Nói chung, các tội phạm trên tàu trong vùng biển quốc tế thuộc thẩm quyền của quốc gia tàu treo cờ, là quốc gia có luật đăng ký tàu. Nguyên tắc này được hệ thống hóa trong các quyền xét xử khác nhau, chẳng hạn như Đạo luật Quyền tài phán của Quốc gia Tàu treo cờ và Đạo luật Luật Biển. Tuy nhiên, nhiều quốc gia thực thi quyền tài phán phổ quát đối với một số tội phạm nghiêm trọng, chẳng hạn như cướp biển, buôn bán ma túy và khủng bố, cho phép họ truy tố các cá nhân bất kể quốc tịch hay cờ của tàu.

Điều gì được xem là bất hợp pháp trong vùng biển quốc tế?

Một số hoạt động được xem là bất hợp pháp trong phạm vi vùng biển quốc tế, bao gồm cướp biển, buôn bán ma túy, buôn người, đánh bắt cá bất hợp pháp, đổ trái phép các vật liệu nguy hiểm và tham gia vào các hành vi bạo lực hoặc khủng bố. Các hiệp ước và công ước quốc tế, như UNCLOS, Công ước quốc tế về trấn áp tài trợ khủng bố và Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia, cung cấp một khuôn khổ pháp lý để giải quyết các tội phạm đó. Ngoài ra, luật pháp quốc gia của các quốc gia ven biển và các thỏa thuận quốc tế có thể thiết lập thêm các quy định liên quan đến các hoạt động cụ thể trong vùng biển quốc tế.

Khái niệm về quyền truy đuổi trên biển

Một ngoại lệ trong quyền tài phán độc quyền của quốc gia tàu treo cờ đối với một tàu trên biển cả là quyền truy đuổi. Quyền truy đuổi là một nguyên tắc để đảm bảo một tàu vi phạm các quy tắc của một quốc gia ven biển không thể thoát khỏi sự trừng phạt bằng cách chạy trốn ra biển khơi. Trong một số trường hợp nhất định, một quốc gia ven biển có thể mở rộng quyền tài phán của mình ra các vùng biển quốc tế để truy đuổi và bắt giữ nếu tàu bị nghi ngờ vi phạm pháp luật của quốc gia đó được đề cập theo Điều 111 của Công ước 1982.

Việc truy đuổi tàu nước ngoài có thể được thực hiện nếu có lý do chính đáng để chứng minh tàu đó đã vi phạm luật pháp và quy định của quốc gia ven biển. Truy đuổi phải được thực hiện khi tàu hoặc một trong các tàu của nó ở trong nội thủy, vùng nước quần đảo, lãnh hải hoặc vùng tiếp giáp. Nó chỉ có thể được tiếp tục bên ngoài lãnh hải hoặc vùng tiếp giáp nếu việc truy đuổi không bị gián đoạn.

Vùng biển quốc tế và Biển khơi - Sự khác biệt là gì?

Các thuật ngữ "vùng biển quốc tế" và " biển khơi " thường được sử dụng để thay thế cho nhau, vì cả hai đều đề cập đến khu vực của các đại dương trên thế giới nằm ngoài quyền tài phán của bất kỳ quốc gia cụ thể nào. Tuy nhiên, sự khác biệt nằm ở định nghĩa pháp lý của họ. "Biển khơi" đặc biệt đề cập đến các vùng biển nằm ngoài quyền tài phán quốc gia, trong khi "vùng biển quốc tế" là một thuật ngữ rộng hơn bao gồm toàn bộ không gian biển nơi áp dụng luật pháp quốc tế.

Biển cả có nghĩa bao gồm tất cả các phần không thuộc EEZ, lãnh thổ hoặc vùng nước nội địa của một quốc gia. "Mare Liberum", có nghĩa là biển không thuộc sở hữu của bất kỳ ai. Điều 87(2) của UNCLOS quy định giới hạn chung về tự do biển cả bằng cách tuyên bố rằng quyền tự do biển cả "sẽ được thực hiện với sự quan tâm thích đáng đến lợi ích của các quốc gia khác trong việc thực hiện quyền tự do biển cả".

Có thể khoan dầu ở vùng biển quốc tế không?

Việc thăm dò và khai thác tài nguyên thiên nhiên, như dầu khí, trong vùng biển quốc tế phải tuân theo các quy tắc và quy định cụ thể. UNCLOS cung cấp một khuôn khổ pháp lý cho việc khai thác các nguồn tài nguyên phi sinh vật trong khu vực, trong đó đề cập đến đáy biển và lòng đất dưới đáy biển vượt quá giới hạn quyền tài phán quốc gia.

Cơ quan quản lý Đáy biển Quốc tế (ISA) được thành lập để điều chỉnh và quản lý các hoạt động liên quan đến khai thác đáy biển sâu. Tuy nhiên, việc khoan dầu khí trong vùng biển quốc tế bên ngoài khu vực đều phải tuân theo các thỏa thuận giữa các quốc gia, luật tập quán quốc tế và các thỏa thuận thương mại, bao gồm việc cấp giấy phép và tuân thủ các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường.

Tòa án Quốc tế về Luật Biển (ITLOS)

Sau khi UNCLOS có hiệu lực vào năm 1994, những nỗ lực mạnh mẽ đã được thực hiện để thành lập Tòa án Quốc tế về Luật Biển (ITLOS). ITLOS là một tổ chức liên chính phủ được thành lập theo nhiệm vụ của Hội nghị Liên Hợp Quốc lần thứ ba về Luật Biển. Nó được thành lập bởi Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển, được ký kết tại Vịnh Montego, Jamaica, vào ngày 10 tháng 12 năm 1982. ITLOS cuối cùng được thành lập vào ngày 21 tháng 10 năm 1996, trong đó quyền tài phán là không bắt buộc và là tùy chọn hoặc dựa trên sự đồng ý của các quốc gia.

Một số tranh chấp hàng hải nổi tiếng

1. Tranh chấp mực biển khơi Chile-Peru:

Chile và Peru đã có một cuộc tranh chấp kéo dài về vấn đề quản lý và khai thác tài nguyên mực của hải lưu Humboldt trên biển khơi. Cuộc xung đột chủ yếu xoay quanh những cách giải thích khác nhau về ranh giới biển và tác động của các hoạt động đánh bắt cá của mỗi quốc gia đối với trữ lượng mực chung.

2. Chiến tranh Turbot Tây Ban Nha-Canada:

Vào những năm 1990, Tây Ban Nha và Canada bị lôi kéo vào một cuộc tranh chấp trên biển được gọi là "Chiến tranh Turbot". Cuộc xung đột nảy sinh khi các tàu đánh cá bằng lưới rà Tây Ban Nha bị cáo buộc đánh bắt quá mức trong vùng biển quốc tế ngoài khơi bờ biển Newfoundland, Canada. Canada đã phản ứng bằng cách bắt giữ các tàu đánh cá Tây Ban Nha, dẫn đến căng thẳng gia tăng và bế tắc ngoại giao giữa hai nước.

3. Tranh chấp lãnh thổ phía Bắc Nhật Bản-Nga:

Nhật Bản và Nga tranh chấp lãnh thổ đối với quần đảo Kuril, nằm ở phía bắc Thái Bình Dương. Sự bất đồng bao gồm vấn đề quyền đánh bắt cá và tiếp cận các nguồn tài nguyên biển phong phú xung quanh các đảo. Tranh chấp đã ảnh hưởng đến quan hệ song phương và cản trở hợp tác trong khu vực.

4. Tranh chấp quyền đánh bắt cá giữa Đài Loan - Nhật Bản:

Đài Loan và Nhật Bản thường xuyên xung đột về quyền đánh bắt cá trong vùng biển xung quanh quần đảo Senkaku/Điếu Ngư đang tranh chấp ở Biển Hoa Đông. Cả hai nước đều tuyên bố chủ quyền đối với các đảo và có những cách giải thích khác nhau về quyền đánh bắt cá và ranh giới biển trong khu vực. Tranh chấp đã dẫn đến các cuộc đụng độ tàu cá và gia tăng căng thẳng giữa hai quốc gia.

5. Chiến tranh cá tuyết Iceland-Anh:

Iceland và Vương quốc Anh đã tham gia vào một loạt các cuộc xung đột được gọi là "Chiến tranh cá tuyết" vào giữa thế kỷ 20. Các tranh chấp tập trung vào việc Iceland mở rộng giới hạn đánh bắt cá ở Bắc Đại Tây Dương, ảnh hưởng đến việc ngư dân Anh tiếp cận vùng biển giàu cá tuyết. Các cuộc xung đột liên quan đến việc triển khai các tàu hải quân và dẫn đến những thay đổi đối với luật pháp quốc tế liên quan đến các vùng đặc quyền kinh tế.

 

Kết luận

Nắm rõ các khía cạnh pháp lý của vùng biển quốc tế là rất quan trọng để thúc đẩy hợp tác hàng hải, đảm bảo an toàn hàng hải và giải quyết các hoạt động tội phạm trong các khu vực này.

Các ranh giới, các hoạt động được phép, các thách thức về quyền tài phán và các tác động pháp lý liên quan đến vùng biển quốc tế được điều chỉnh bởi các công ước quốc tế, luật pháp quốc gia và các thỏa thuận song phương / đa phương. Việc tuân thủ các khuôn khổ pháp lý này là điều cần thiết để duy trì hòa bình, an ninh và sử dụng bền vững các nguồn tài nguyên biển trên biển.

Tác giả: Rishabh Srivastava